Sam zit in de klas. Om de één of andere reden merkt hij dat hij door zijn klasgenootjes minder wordt gevraagd om te spelen. Op het schoolplein. En ook na schooltijd. Hij is misschien niet altijd even vrolijk, vaak moe, maar hij vindt het toch gek waarom juist hij weinig wordt gevraagd.
Sams moeder zit thuis. Ze doet een handwas. Haar wasmachine is nu 6 weken stuk. De dag dat het gebeurde staat in haar geheugen gegrift. De dag voor Sams verjaardag. Dat kinderfeestje kon ‘ie wel op zijn buik schrijven: geen geld voor. Alles om uiteindelijk die reparatie te kunnen betalen. Met pijn in haar hart vertelde ze het hem. Sam had er nachten niet van kunnen slapen…
Welkom in een niet-zo-geweldige wijk
Één zoals vele in Nederland. Het verhaal van Sam en zijn moeder gaat over een basis die niet op orde is, waar toxische stress floreert en korte-termijn-oplossingen dienen als laatste strohalmen. Het is een situatie waar 1,4 miljoen Nederlanders dagelijks mee te maken hebben en die voor 2,5 miljoen mensen dreigt te ontstaan. De aanwezigheid van stress door armoede zorgt in ons brein voor verminderde hersenfuncties. Het vermogen om problemen op te lossen, grote en kleine zaken te onderscheiden, te leren en te organiseren wordt door armoede verminderd. Zelfs zo erg dat je IQ met gemiddeld 13 punten kan dalen. En dan staan we versteld dat arme mensen steeds weer domme keuzes maken?
Tunnelvisie door schaarste
Meer dan twee jaar geleden was de groeiende armoede aanleiding om ons te verdiepen in de theorie van Schaarste (Sendhil Mullainathan & Eldar Shafir, 2014). Keer op keer tonen de twee wetenschappers van Harvard en Princeton aan dat stress door armoede ervoor zorgt dat beslissingen worden genomen vanuit een tunnelvisie, niet wetende wat zich over een maand aandient, en dat dit uiteindelijk destructieve gevolgen heeft. Door te weinig bandbreedte in het hoofd wordt medicijninname vergeten, is er geen ruimte om te beginnen met sparen en is het aanleren van nieuwe vaardigheden te belastend (zoals taal of lessen in administratie). Dit zijn slechts enkele van vele voorbeelden die laten zien dat het hebben van zo weinig, zo veel betekent.
Nieuwe aanpak om te werken aan armoede en gezondheid
De theorie van Schaarste gaf ons de juiste handvatten om een aanpak te ontwikkelen die werkt aan het creëren van ruimte in de hoofden van mensen in armoede, zodat ze weer regie kunnen nemen over hun eigen gezondheid en geluk. Samen met de doelgroep, de taalambassadeurs van Stichting ABC, met collega’s van kennisinstellingen, Hogeschool Windesheim, gemeenten en professionals in de wijk gingen we aan de slag en ontwikkelden we: Geweldige Wijk.
De Geweldige Wijk als verbinder
Het programma helpt Sams moeder bij het aanpakken van de (‘kleine-oplosbare’) problemen rondom armoede. De dagelijkse behoeften van Sam en zijn moeder staan hierin centraal. Sams moeder is niet de enige. De volgende video laat de werking van Geweldige Wijk zien aan de hand van het voorbeeld van Toos:
De gemeente Meppel is de eerste die ervoor kiest om aan de slag te gaan met een Geweldige Wijk. Op dit moment worden de eerste (digitale) bouwstenen gelegd. Daarnaast merken we een groeiende belangstelling voor de theorie van Schaarste elders in het land. Daar waar we vertellen over Geweldige Wijk (h)erkennen ambtenaren, zorgprofessionals en kennisinstellingen het werkingsprincipe. En is men enthousiast over de mogelijkheden om dit concreet te vertalen.
Doe mee in deze nieuwe aanpak
Voor sociale innovaties zijn er gemeenten met lef nodig die het aandurven met ons te pionieren en een lokale aanpak (op maat) willen implementeren. In Meppel hebben we een vooruitstrevende gemeente gevonden, maar we zijn ervan overtuigd dat er veel meer gemeenten zijn die samen willen en kunnen pionieren -en met een aantal zijn we ook al in gesprek. Gemeenten waar urgentie het wint van terughoudendheid en die samen met hun uitvoerende organisaties gaan voor een aanpak die armoede aanpakt bij de bron. Die de prioriteit leggen bij gezondheid & het geluk van gezinnen die het zo hard nodig hebben. Wie zich daarin herkent, mag zich bij ons melden! Op naar niet één, maar heel veel Geweldige wijken!
Lees hier meer over de Geweldige Wijk.
